Danh sách các huyệt châm cứu liệt nửa người theo từng vị trí

Tình trạng liệt nửa người là một di chứng phổ biến sau tai biến, không chỉ gây suy giảm khả năng vận động mà còn ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Châm cứu được đánh giá là phương pháp hỗ trợ hiệu quả, đặc biệt khi xác định đúng huyệt và châm đúng kỹ thuật. Vậy đâu là các huyệt châm cứu liệt nửa người theo từng vị trí thường được áp dụng trong phác đồ điều trị này? Đọc hết bài viết sau để biết câu trả lời.

Vai trò của châm cứu trong điều trị liệt nửa người

Theo y học hiện đại, liệt nửa người xảy ra khi đường dẫn truyền thần kinh từ não xuống cơ bị gián đoạn. Châm cứu tác động lên hệ thần kinh ngoại biên, các nhóm cơ bị liệt và trung tâm phản xạ vận động.

Phương pháp này mang lại hiệu quả rõ rệt khi được thực hiện đúng huyệt, đúng kỹ thuật và đúng thời điểm như:

• Kích thích phục hồi dẫn truyền thần kinh: Châm cứu tác động lên các huyệt đạo liên quan đến hệ thần kinh, giúp kích thích tái kết nối đường dẫn truyền từ não đến cơ, hỗ trợ phục hồi phản xạ vận động ở bên cơ thể bị liệt.
• Giảm co cứng cơ, hạn chế teo cơ: Liệt nửa người thường kèm theo tình trạng co cứng, teo cơ do ít vận động. Châm cứu giúp điều hòa trương lực cơ, giảm co cứng, từ đó hỗ trợ người bệnh vận động linh hoạt hơn.
• Tăng lưu thông khí huyết, nuôi dưỡng cơ và thần kinh: Châm cứu có tác dụng thông kinh hoạt lạc, hành khí hoạt huyết, giúp máu và dưỡng chất được đưa đến vùng tổn thương tốt hơn, thúc đẩy quá trình phục hồi.
• Hỗ trợ phục hồi chức năng vận động: Khi kết hợp châm cứu với điện châm, vật lý trị liệu và tập vận động, khả năng cử động tay chân, giữ thăng bằng và đi lại của người bệnh có thể được cải thiện rõ rệt.
• Giảm đau, cải thiện cảm giác và tâm lý người bệnh: Châm cứu giúp giảm đau, giảm tê bì, đồng thời mang lại cảm giác thư giãn, góp phần cải thiện tâm lý, giúp người bệnh kiên trì hơn trong quá trình phục hồi.

Nguyên tắc lựa chọn huyệt châm cứu liệt nửa người

Việc lựa chọn huyệt châm cứu đóng vai trò quyết định hiệu quả phục hồi ở bệnh nhân liệt nửa người. Không chỉ đơn thuần là “châm đúng huyệt”, bác sĩ cần tuân thủ nhiều nguyên tắc y khoa để đảm bảo an toàn – phù hợp – hiệu quả lâu dài.

• Dựa vào bên bị liệt (trái hoặc phải) để lựa chọn huyệt tương ứng
• Căn cứ mức độ liệt (nhẹ – trung bình – nặng) để điều chỉnh số lượng và nhóm huyệt
• Kết hợp huyệt toàn thân và huyệt tại chỗ, vừa điều hòa khí huyết vừa kích thích vùng liệt
• Ưu tiên huyệt vùng đầu – cổ, giúp kích thích trung khu thần kinh
• Lựa chọn huyệt theo giai đoạn phục hồi, tránh châm quá mạnh khi cơ thể chưa ổn định
• Điều chỉnh huyệt linh hoạt theo đáp ứng của người bệnh, không áp dụng máy móc

Lựa chọn huyệt châm cứu liệt nửa người không phải là kỹ thuật cứng nhắc, mà là quá trình đánh giá – điều chỉnh – theo dõi liên tục. Khi tuân thủ đúng nguyên tắc và thực hiện bởi bác sĩ chuyên môn, châm cứu có thể trở thành giải pháp hỗ trợ phục hồi chức năng an toàn và hiệu quả.

Danh sách các huyệt châm cứu liệt nửa người theo từng vị trí

Việc lựa chọn các huyệt châm cứu liệt nửa người cần phải tuân theo nguyên tắc cụ thể và áp dụng chính xác. Dưới đây là danh sách các huyệt thường được áp dụng phổ biến trong phác đồ châm cứu chữa liệt nửa người này.

1. Nhóm huyệt vùng đầu – mặt – cổ

Đây là nhóm huyệt quan trọng giúp kích thích trung khu thần kinh, cải thiện dẫn truyền vận động quan trọng với các huyệt quan trọng như:

• Bách Hội: Điều hòa khí huyết toàn thân, tăng khả năng phục hồi thần kinh
• Phong Trì: Tăng tuần hoàn não, hỗ trợ giảm di chứng sau tai biến
• Phong Phủ: Thông kinh lạc vùng cổ – gáy
• Thái Dương: Giảm đau đầu, cải thiện tuần hoàn
• Ấn Đường: An thần, hỗ trợ ổn định tâm lý người bệnh

Nhóm huyệt này thường được châm đầu tiên trong liệu trình với hiệu quả được đánh giá tương đối cao hiện nay.

2. Nhóm huyệt vùng vai – cánh tay (chi trên)

Đây là nhóm huyệt thường được áp dụng cho bệnh nhân liệt tay, yếu vai, hạn chế vận động cánh tay nhằm đạt hiệu quả nhanh chóng. Bao gồm:

• Kiên Ngung: Giải phóng khớp vai, giảm co cứng
• Kiên Tỉnh: Thông khí huyết vùng vai – cổ
• Khúc Trì: Tăng vận động khớp khuỷu
• Thiếu Hải: Kích thích thần kinh chi trên
• Ngoại Quan: Tăng dẫn truyền thần kinh tay

Châm cứu nhóm huyệt này đúng phác đồ, liệu trình sẽ giúp cải thiện khả năng nâng tay – gập duỗi cánh tay do di chứng sau tai biến.

3. Nhóm huyệt vùng cẳng tay – bàn tay

Nhóm huyệt này giúp cải thiện cử động tinh, hạn chế teo cơ bàn tay, rất phù hợp để điều trị với những bệnh nhân bị liệt nửa người. Các huyệt quan trọng thường được chỉ định điều trị là:

• Hợp Cốc: Huyệt quan trọng giúp tăng cảm giác và vận động tay
• Nội Quan: Điều hòa thần kinh, cải thiện vận động bàn tay
• Dương Trì: Tăng linh hoạt các cơ ở cổ tay
• Bát Tà: Giảm tê bì, tăng cảm giác đầu ngón tay

Nhóm huyệt châm cứu này thường được kết hợp châm điện châm để tăng hiệu quả điều trị, rút ngắn thời gian chữa bệnh.

4. Nhóm huyệt vùng lưng – thắt lưng

Đây là nhóm huyệt thường đóng vai trò hỗ trợ dẫn truyền thần kinh trung ương xuống chi dưới, tác động trực tiếp đến khả năng vận động của bệnh nhân:

• Thận Du: Bổ thận, mạnh gân cốt
• Đại Trường Du: Điều hòa khí huyết vùng lưng
• Mệnh Môn: Tăng sinh lực toàn thân
• A Thị Huyệt: Châm trực tiếp vùng đau, co cứng

Châm cứu nhóm huyệt này sẽ giúp tăng sức bền và khả năng vận động tổng thể chứ không chỉ riêng một vùng cơ bị liệt nên được đánh giá khá cao về mức độ hiệu quả.

5. Nhóm huyệt vùng hông – đùi (chi dưới)

Áp dụng cho bệnh nhân liệt chân, yếu hông, khó đứng – đi lại và thường được chỉ định châm cứu với phác đồ chi tiết, phù hợp với từng bệnh nhân:

• Hoàn Khiêu: Huyệt chủ trị liệt chi dưới
• Thừa Phù: Tăng dẫn truyền thần kinh đùi
• Huyết Hải: Hoạt huyết, giảm ứ trệ
• Âm Lăng Tuyền: Điều hòa gân cơ vùng đùi

Giúp cải thiện khả năng đứng lên – giữ thăng bằng của từng bệnh nhân chỉ trong thời gian ngắn nhưng cần áp dụng đúng kỹ thuật, đúng quy trình.

6. Nhóm huyệt vùng cẳng chân – bàn chân

Đóng vai trò quan trọng trong phục hồi khả năng đi lại. Các huyệt châm cứu chính được áp dụng trong điều trị bao gồm:

• Túc Tam Lý: Tăng sức cơ, nâng cao thể trạng
• Thừa Sơn: Giảm co cứng bắp chân
• Giải Khê: Tăng vận động cổ chân
• Thái Xung: Điều hòa khí huyết chi dưới
• Dũng Tuyền: Kích thích phản xạ bàn chân

Nhóm huyệt này thường cho hiệu quả rõ rệt sau nhiều buổi châm cứu nhưng cần đảm bảo bệnh nhân kiên trì thực hiện để thấy rõ hiệu quả.

Châm cứu liệt nửa người nên kết hợp phương pháp nào?

Để đạt hiệu quả phục hồi tối ưu, châm cứu điều trị liệt nửa người không nên thực hiện đơn lẻ mà cần kết hợp với các phương pháp phục hồi chức năng phù hợp. Việc phối hợp đúng giúp rút ngắn thời gian điều trị, tăng khả năng vận động và hạn chế biến chứng.

• Điện châm: tăng kích thích thần kinh, phục hồi vận động nhanh hơn
• Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng: giảm cứng khớp, ngăn teo cơ
• Xoa bóp – bấm huyệt: giãn cơ, tăng lưu thông khí huyết
• Tập vận động chủ động và thụ động: cải thiện khả năng đi lại, sinh hoạt
• Điều trị nội khoa: kiểm soát bệnh nền, phòng tái phát

Châm cứu mang lại hiệu quả tốt nhất khi được kết hợp điện châm – vật lý trị liệu – tập vận động – điều trị nội khoa, dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa.

FAQs – Câu hỏi thường gặp

1. Các huyệt châm cứu liệt nửa người có giống nhau cho mọi bệnh nhân không?

Câu trả là là không. Việc lựa chọn huyệt châm cứu phụ thuộc vào bên bị liệt, mức độ tổn thương, giai đoạn phục hồi và triệu chứng cụ thể của từng người. Bác sĩ sẽ kết hợp huyệt toàn thân với huyệt tại chi liệt để xây dựng phác đồ phù hợp, tránh châm theo khuôn mẫu.

2. Châm cứu liệt nửa người nên thực hiện bao lâu thì có hiệu quả?

Hiệu quả châm cứu phụ thuộc vào thời điểm bắt đầu điều trị và sự kiên trì. Thông thường, sau khoảng 5 – 10 buổi, người bệnh có thể cảm nhận giảm co cứng và tăng cảm giác; sau 15 – 30 buổi, khả năng vận động có thể cải thiện rõ rệt hơn.

3. Những ai không nên áp dụng châm cứu liệt nửa người?

Châm cứu không phù hợp với người bị viêm nhiễm cấp tính tại vùng châm, rối loạn đông máu nặng; sức khỏe quá yếu, chưa ổn định và có chống chỉ định theo đánh giá của bác sĩ.

Tóm lại, việc áp dụng các huyệt châm cứu liệt nửa người cần có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa để thực hiện chính xác và hiệu quả. Việc áp dụng sai huyệt có thể dẫn đến không đạt được hiệu quả mà còn tốn thời gian điều trị. Liên hệ ngay hotline 0222 730 2022 nếu bạn có thắc mắc cần chuyên gia tư vấn, hỗ trợ giải đáp thắc mắc liên quan.