Châm cứu chữa nói ngọng do tai biến: Hiệu quả và phác đồ hiện nay!

Tai biến mạch máu não không chỉ để lại di chứng liệt vận động mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng ngôn ngữ, trong đó phổ biến nhất là nói ngọng, nói không rõ chữ, khó phát âm, hụt hơi khi nói. Khi đó, châm cứu được đánh giá là phương pháp hỗ trợ phục hồi tốt nhất lúc này. Vậy châm cứu chữa nói ngọng do tai biến có thật sự hiệu quả không? Thực hiện thế nào? Bao lâu thì cải thiện? Hãy đọc hết bài viết sau để biết chính xác.

Tình trạng nói ngọng sau tai biến là gì?

Nói ngọng sau tai biến là tình trạng người bệnh khó phát âm, nói lắp, nói mờ, âm không tròn vành rõ chữ. Tùy mức độ tổn thương não, các biểu hiện khác nhau như nói líu, không rõ chữ; không kiểm soát môi – lưỡi khi phát âm; khó phát âm các phụ âm mạnh; hơi ngắn, thở hụt khi nói và khó diễn đạt suy nghĩ bằng lời.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này là do tai biến gây tổn thương vùng Broca, Wernicke, hoặc đường dẫn truyền ngôn ngữ – vận động, dẫn đến:

• Mất phối hợp môi – lưỡi – thanh quản
• Suy yếu cơ vùng mặt
• Không điều khiển được hơi thở khi nói
• Rối loạn ngôn ngữ trung ương

Nếu không can thiệp sớm, tình trạng nói ngọng có thể kéo dài nhiều năm, thậm chí không hồi phục hoàn toàn.

Châm cứu chữa nói ngọng sau tai biến có hiệu quả không?

Nhiều nghiên cứu Đông – Tây y đã ghi nhận châm cứu giúp phục hồi đáng kể chức năng ngôn ngữ cho bệnh nhân đột quỵ. Cơ chế hiệu quả bao gồm:

• Kích thích tuần hoàn não: Châm cứu vào các huyệt vùng đầu – mặt giúp tăng lưu lượng máu lên não, tăng trao đổi chất vùng tổn thương và tái lập kết nối thần kinh.
• Phục hồi vận động cơ môi – lưỡi – thanh quản: Các huyệt như Giáp xa, Địa thương, Thừa tương, Ế phong,… tác động sâu lên hệ thống cơ miệng, giúp bệnh nhân phát âm rõ hơn, điều khiển môi – lưỡi tốt hơn và giảm tình trạng nói líu.
• Giảm co cứng, lệch mặt sau tai biến: Người bị liệt VII ngoại biên hoặc liệt mặt sau đột quỵ thường khó nói. Châm cứu giúp giảm tình trạng co kéo, trả lại độ cân đối của cơ mặt và tăng linh hoạt khi phát âm.
• Phối hợp thêm điện châm – xoa bóp – ngôn ngữ trị liệu: Sự kết hợp này tạo ra phác đồ hoàn chỉnh châm cứu kích thích thần kinh, xoa bóp – bấm huyệt cải thiện cơ mặt và ngôn ngữ trị liệu giúp luyện phát âm. Hiệu quả thường bắt đầu rõ rệt sau 7 – 15 buổi, tùy mức độ nặng – nhẹ.

Khi nào nên bắt đầu châm cứu trị nói ngọng sau tai biến?

Một số trong những yếu hàng đầu quyết định đến hiệu quả của phác đồ châm cứu chữa nói ngọng do tái biến chính là thời điểm bắt đầu châm cứu. Vậy khi nào người bị nói ngọng sau tai biến nên tiến hành châm cứu để đạt được hiệu quả cao? 

Theo chuyên gia y tế, có những thời điểm sau đây phù hợp để người bị di chứng sau tai biến tiến hành điều trị:

• Sau giai đoạn cấp tính (7 – 14 ngày sau tai biến): Khi bệnh nhân ổn định huyết áp – tim mạch – hô hấp.
• Trong vòng 1 – 3 tháng đầu: Đây là “giai đoạn vàng” để phục hồi ngôn ngữ bởi đây là lúc não bộ có khả năng tái tổ chức và bù trừ tốt nhất.
• Bệnh nhân còn di chứng sau 6 tháng – 1 năm vẫn có thể cải thiện: Tuy tốc độ hồi phục chậm hơn nhưng hiệu quả vẫn ghi nhận rõ rệt khi kiên trì điều trị đúng phác đồ.

Phác đồ châm cứu chữa nói ngọng do tai biến hiện nay

Phương pháp châm cứu phục hồi chức năng nói ngọng sau tai biến tập trung vào hai mục tiêu chính là khôi phục hoạt động cơ môi – lưỡi – thanh quản và kích hoạt tuần hoàn não – tái lập đường dẫn truyền ngôn ngữ. Phác đồ tiêu chuẩn gồm các nhóm huyệt, kỹ thuật và liệu trình sau:

1. Các huyệt thường sử dụng

• Nhóm huyệt vùng mặt – hàm: Giáp xa (ST6), Địa thương (ST4), Thừa tương (CV24), Nghinh hương, Toản trúc và Ế phong (TE17)
• Nhóm huyệt đầu – cổ: Phong trì (GB20), Bách hội (GV20), Thái dương, Hạ quan (ST7)
• Nhóm huyệt phục hồi ngôn ngữ – thần kinh: Thần đình (GV24), Nhân trung (GV26), Hợp cốc (LI4) và Nội quan (PC6)

2. Kỹ thuật áp dụng

• Châm cứu truyền thống: dùng kim tác động lên huyệt, lưu kim 20 – 30 phút.
• Điện châm: dẫn dòng điện tần số thấp, tăng hiệu quả kích thích thần kinh.
• Cứu ngải: giúp làm ấm kinh lạc, tăng tuần hoàn vùng mặt.
• Xoa bóp – bấm huyệt phục hồi cơ mặt: Giúp bệnh nhân kiểm soát cơ tốt hơn.

3. Số buổi điều trị

• Liệu trình 10 – 15 buổi/đợt
• Điều trị 3 – 5 đợt tùy mức độ di chứng
• Mỗi buổi 30 – 45 phút

Phác đồ châm cứu chữa nói ngọng do tai biến trên đang được áp dụng thực hiện tại phòng khám Đa khoa Quốc tế Việt Sing – Địa chỉ phòng khám chuyên khoa phục hồi chức năng được nhiều bệnh nhân tin tưởng lựa chọn tại Bắc Ninh.

Ai phù hợp với châm cứu chữa nói ngọng sau tai biến?

Châm cứu là phương pháp an toàn – ít tác dụng phụ – phù hợp với hầu hết bệnh nhân sau tai biến, đặc biệt là những trường hợp:

• Người nói ngọng do tổn thương vận động môi – lưỡi
• Người sau tai biến kèm liệt mặt
• Người lớn tuổi không dùng được nhiều thuốc Tây
• Bệnh nhân muốn phương pháp an toàn, không tác dụng phụ

Lưu ý: Châm cứu chữa nói ngọng do tai biến thường không được chỉ định trong một số trường hợp cụ thể sau đây:

• Người rối loạn đông máu
• Nhiễm trùng nặng, sốt cao
• Đang trong giai đoạn cấp của tai biến
• Người có bệnh tim nặng chưa ổn định

Một số lưu ý khi châm cứu chữa nói ngọng do tai biến

Việc thực hiện châm cứu chữa nói ngọng do tai biến cần thực hiện chính xác để đảm bảo đạt được hiệu quả tối đa. Do đó, khi thực hiện cần lưu ý một số điều quan trọng sau đây:

• Không châm cứu quá sớm: Chỉ thực hiện khi bệnh nhân đã qua giai đoạn cấp (sau 7 – 14 ngày) và sinh hiệu ổn định.
• Bắt buộc khám trước khi châm: Đánh giá mức độ nói ngọng, liệt mặt, khả năng vận động để chọn phác đồ phù hợp.
• Thực hiện tại cơ sở uy tín: Bác sĩ YHCT chuyên khoa phục hồi sau tai biến trực tiếp thực hiện để đảm bảo an toàn.
• Kết hợp ngôn ngữ trị liệu: Tập phát âm, tập hơi, bài tập môi – lưỡi hằng ngày để tăng hiệu quả 30 – 40%.
• Kiên trì theo liệu trình: 10 – 15 buổi/đợt; thường cần 2 – 4 đợt để phục hồi rõ rệt.
• Theo dõi phản ứng cơ thể: Báo ngay cho bác sĩ nếu đau nhiều, tê bất thường, chóng mặt.
• Tránh gió lạnh sau châm cứu và hạn chế ăn uống quá nóng/lạnh ngay sau buổi điều trị.
• Tập luyện và sinh hoạt điều độ: Kiểm soát huyết áp, đường huyết, ngủ đủ giấc, tránh rượu bia – giúp phục hồi nhanh hơn.

Tóm lại, việc thực hiện châm cứu chữa nói ngọng do tai biến có mang lại hiệu quả nhưng cần thực hiện đúng phác đồ và đúng nguyên tắc. Hãy liên hệ đến hotline 0222 730 2022 nếu có thắc mắc cần chuyên gia hỗ trợ tư vấn nhanh chóng, chính xác, miễn phí.